Antibiotica zijn geneesmiddelen die specifiek ontworpen zijn om bacteriële infecties te bestrijden. Deze levensreddende medicijnen werden voor het eerst ontdekt in 1928 door Alexander Fleming, die penicilline identificeerde als een natuurlijke stof die bacteriën kon doden. Sindsdien hebben antibiotica miljoenen levens gered en zijn ze een hoeksteen geworden van de moderne geneeskunde.
Het werkingsmechanisme van antibiotica is gericht op het verstoren van essentiële processen in bacteriële cellen. Ze kunnen de celwand van bacteriën aanvallen, de eiwitsynthese blokkeren, of het DNA-herstel verstoren. Hierdoor sterven de schadelijke bacteriën af of kunnen ze zich niet meer vermenigvuldigen, waardoor het lichaam de infectie kan overwinnen.
Een cruciaal punt om te begrijpen is het verschil tussen bacteriën en virussen. Bacteriën zijn eencellige organismen die zich zelfstandig kunnen vermenigvuldigen, terwijl virussen gastheerorganismen nodig hebben om zich te reproduceren. Antibiotica zijn uitsluitend effectief tegen bacteriële infecties en hebben geen werking tegen virale infecties zoals verkoudheid, griep of COVID-19.
Het juiste gebruik van antibiotica is essentieel voor hun effectiviteit. Het volledig afmaken van de voorgeschreven kuur, zelfs wanneer u zich beter voelt, voorkomt resistentie-ontwikkeling en zorgt voor een complete genezing van de infectie.
In Nederlandse apotheken zijn verschillende klassen antibiotica verkrijgbaar, elk met specifieke eigenschappen en toepassingsgebieden. De keuze voor een bepaald antibioticum hangt af van het type bacterie, de locatie van de infectie en eventuele allergieën van de patiënt.
Elke antibioticagroep heeft specifieke voor- en nadelen. Uw arts of apotheker bepaalt welk antibioticum het meest geschikt is voor uw specifieke situatie, rekening houdend met de aard van de infectie, uw medische geschiedenis en mogelijke bijwerkingen.
Antibiotica worden uitsluitend voorgeschreven door artsen voor de behandeling van bacteriële infecties. Het is belangrijk te weten dat antibiotica niet werkzaam zijn tegen virale infecties zoals verkoudheid of griep.
Huisartsen schrijven antibiotica voor bij verschillende soorten bacteriële infecties die veel voorkomen in Nederland. Deze medicijnen zijn specifiek ontwikkeld om bacteriën te bestrijden en hebben geen effect op virussen of schimmels.
Soms worden antibiotica preventief voorgeschreven bij bepaalde medische procedures, tandheelkundige ingrepen of bij patiënten met een verhoogd infectierisico. Dit gebeurt alleen in specifieke situaties waar het risico op een bacteriële infectie groot is.
De huisarts bepaalt aan de hand van symptomen, onderzoek en soms aanvullende tests of antibiotica nodig zijn. Zelfmedicatie met antibiotica is gevaarlijk en draagt bij aan antibioticaresistentie.
Het correct gebruiken van antibiotica is cruciaal voor een succesvolle behandeling en het voorkomen van resistentie. Volg altijd nauwkeurig de instructies van uw arts en apotheker.
Neem antibiotica precies zoals voorgeschreven. Verander nooit zelf de dosering en deel uw medicatie niet met anderen. De voorgeschreven hoeveelheid en frequentie zijn specifiek berekend voor uw situatie.
Let goed op de tijdstippen van inname. Sommige antibiotica moeten op een lege maag worden ingenomen, andere juist bij de maaltijd. Houd gelijke tussenpozen aan tussen de doses om een constante spiegel in het bloed te behouden.
Bent u een dosis vergeten? Neem deze zo snel mogelijk in, tenzij het bijna tijd is voor de volgende dosis. Neem nooit een dubbele dosis om een gemiste dosis te compenseren.
Maak de antibioticakuur altijd volledig af, ook als u zich al beter voelt. Het vroegtijdig stoppen kan leiden tot terugkeer van de infectie en antibioticaresistentie. Neem bij bijwerkingen of vragen contact op met uw huisarts of apotheek.
Antibioticaresistentie ontstaat wanneer bacteriën zich aanpassen en ongevoelig worden voor antibiotica die eerder effectief waren. Dit natuurlijke evolutieproces wordt versneld door verkeerd gebruik van antibiotica, waardoor resistente bacteriestammen overleven en zich vermenigvuldigen.
De belangrijkste oorzaken van resistentieontwikkeling zijn het niet afmaken van antibioticakuren, onnodig gebruik bij virale infecties, en overdreven gebruik in de landbouw. Voor de Nederlandse volksgezondheid betekent dit dat infecties moeilijker te behandelen worden, ziekenhuisopnames langer duren en medische ingrepen risicovoller worden.
Als patiënt kunt u resistentie voorkomen door:
De Nederlandse gezondheidszorg bestrijdt resistentie actief door het Nationaal Actieplan Antibioticaresistentie, strikte voorschrijfrichtlijnen voor artsen, en continue monitoring van resistentiepatronen via het NethMap-programma.
In Nederland zijn alle antibiotica receptplichtig en uitsluitend verkrijgbaar via de apotheek. Uw apotheker controleert het recept, informeert over juist gebruik en mogelijke bijwerkingen, en registreert de verstrekking in uw medicatiedossier voor optimale farmaceutische zorg.
Ongebruikte antibiotica dient u altijd terug te brengen naar de apotheek voor veilige vernietiging. Dit voorkomt milieubelasting en verkeerd gebruik. Voor reizen naar het buitenland kunt u bij uw huisarts of reisadviesbureau informeren over eventueel benodigde antibiotica voor uw reisapotheek.
Bij vragen over antibioticagebruik, bijwerkingen of zorgen over uw behandeling kunt u altijd contact opnemen met uw huisarts, apotheker of de Huisartsenpost. Zij kunnen u persoonlijk advies geven afgestemd op uw specifieke situatie en gezondheid.
