Astma is een chronische longziekte waarbij de luchtwegen ontstoken en vernauwt raken, waardoor ademhalen moeilijk wordt. Deze aandoening komt voor bij ongeveer 600.000 mensen in Nederland en kan zich op elke leeftijd ontwikkelen. Bij astma reageren de luchtwegen overgevoelig op bepaalde prikkels, waardoor de spieren rond de luchtwegen verkrampen en er meer slijm wordt geproduceerd.
Er bestaan verschillende typen astma. Allergisch astma wordt veroorzaakt door allergieen zoals huisstofmijt, pollen of dierenharen. Niet-allergisch astma kan ontstaan door infecties, stress of weersveranderingen. Inspanningsastma treedt vooral op tijdens of na fysieke activiteit, vooral bij koude of droge lucht.
Veelvoorkomende triggers zijn huisstofmijt, rook, parfum, kou, emoties en bepaalde medicijnen zoals aspirine. Risicofactoren omvatten erfelijkheid, allergieën, overgewicht en blootstelling aan luchtvervuiling. Astma beïnvloedt de luchtwegen door ontstekingen te veroorzaken, waardoor deze gevoeliger worden en sneller dichtknijpen bij contact met prikkels.
In Nederland zijn astmamedicijnen onderverdeeld in twee hoofdcategorieën: onderhoudsbehandeling en noodmedicatie. Onderhoudsbehandelingen worden dagelijks gebruikt om ontstekingen te voorkomen en de luchtwegen open te houden. Noodmedicatie wordt ingezet bij acute astma-aanvallen om snel verlichting te bieden. De meeste astmamedicijnen worden via inhalatie toegediend voor directe werking in de longen.
Deze ontstekingsremmende medicijnen vormen de basis van de astmabehandeling. Beclometason is een veelgebruikt middel dat ontstekingen in de luchtwegen vermindert. Budesonide werkt effectief tegen chronische ontstekingen en is geschikt voor langdurig gebruik. Fluticason is een krachtig corticosteroïd dat de gevoeligheid van de luchtwegen voor prikkels vermindert. Deze medicijnen moeten dagelijks worden gebruikt, ook als er geen klachten zijn.
Kortwerkende bronchusverwijders (SABA) zoals Salbutamol en Terbutaline werken binnen minuten en worden gebruikt bij acute klachten. Langwerkende bronchusverwijders (LABA) zoals Salmeterol en Formoterol bieden tot 12 uur bescherming en worden gebruikt voor onderhoudsbehandeling.
Deze combinaties bieden zowel ontstekingsremming als langdurige luchtwegverwijding in één inhalator, wat de therapietrouw verbetert en de astmacontrole optimaliseert.
Het correct gebruiken van inhalatoren is cruciaal voor een effectieve astmabehandeling. Er bestaan verschillende soorten inhalatoren, elk met hun eigen voordelen en gebruikstechnieken.
Bij een dosisaerosol is de juiste coördinatie tussen indrukken en inademen essentieel. Schud de inhaler eerst goed, adem langzaam en diep in terwijl u gelijktijdig de inhaler indrukt, en houd daarna 10 seconden uw adem in.
Poederinhalatoren zoals Turbuhaler, Diskus en Easyhaler vereisen een krachtige, diepe inademing. Deze inhalatoren zijn vaak gebruiksvriendelijker omdat ze geen coördinatie tussen indrukken en inademen vereisen.
Voorzetkamers verbeteren de medicijnafgifte aanzienlijk en verminderen bijwerkingen in de mond. Ze zijn vooral nuttig voor kinderen en volwassenen die moeite hebben met de coördinatie van dosisaerosols.
Veelgemaakte fouten bij inhalatie zijn:
Regelmatig onderhoud en reiniging van inhalatoren volgens de bijsluiter is belangrijk voor optimale werking en hygiëne.
Astma bij kinderen vereist een aangepakte benadering die rekening houdt met hun ontwikkelingsfase en behoeften. Vroege herkenning en juiste behandeling zijn essentieel voor een gezonde ontwikkeling.
Symptomen bij kinderen kunnen subtiel zijn en worden vaak verward met verkoudheid of andere luchtweginfecties. Let op aanhoudende hoest, vooral 's nachts, piepende ademhaling, kortademigheid tijdens spelen en vermoeidheid.
De behandeling wordt aangepast aan de leeftijd van het kind. Peuters krijgen vaak medicatie via vernevelaars, terwijl schoolkinderen geleidelijk leren omgaan met eigen inhalatoren onder begeleiding.
Speciale kindvriendelijke inhalatoren met kleurrijke vormgeving en voorzetkamers met maskers maken de behandeling minder eng en effectiever voor jonge kinderen.
De rol van ouders in astmamanagement omvat:
Op school en tijdens sport is goede communicatie met leraren en coaches belangrijk. Met de juiste voorzorgsmaatregelen kunnen kinderen met astma volledig deelnemen aan alle activiteiten.
Een goed astma-actieplan is essentieel voor het succesvol beheren van uw aandoening. Dit plan, opgesteld samen met uw huisarts of longarts, bevat duidelijke instructies voor dagelijks medicijngebruik, het herkennen van verslechtering en noodprocedures. Het plan wordt aangepast aan uw persoonlijke situatie en triggers.
Identificeer en vermijd astmatriggers in uw directe omgeving. Houd uw woning stofvrij, gebruik allergeenvrije beddengoed en zorg voor goede ventilatie. Op de werkplek kunt u werkgevers informeren over uw astma en eventueel aanpassingen bespreken om blootstelling aan irriterende stoffen te minimaliseren.
Raadpleeg onmiddellijk uw arts bij toenemende kortademigheid, nachtsymptomen, verminderde effectiviteit van medicatie of wanneer u uw noodmedicatie vaker dan twee keer per week nodig heeft.
Nederlandse apotheken bieden een volledig assortiment astmamedicatie, van preventieve inhalatiecorticosteroïden tot snelwerkende bronchodilatatoren. De meeste astmamedicijnen vallen onder het basispakket van de zorgverzekering, waardoor u alleen uw eigen risico en eventuele kosten boven de vergoedingslimiet betaalt.
Moderne apotheken bieden uitgebreide ondersteuning bij astmabeheer:
Veel apotheken werken samen met huisartsen voor optimale medicijnbewaking. Via online platforms kunt u eenvoudig uw medicatie bestellen en laten bezorgen, terwijl apothekers beschikbaar blijven voor advies over correct gebruik en mogelijke interacties met andere medicijnen.
